Tim de Wolf heeft zijn agenda voor de komende twee jaar al leeggemaakt voor de taak die hem te wachten staat: het ontsluiten van de nalatenschap van de befaamde Haagse GTB Studio. Het enige wat nog geregeld moet worden, is de financiering. Maar daar heeft hij twee hete ijzers voor in het vuur. Medio 2023 moet de studio in historisch opzicht herrijzen uit zijn as: in geluid, tekst en beeld. Aether spreekt Tim als eerste over zijn initiatief.
Al tijdens zijn studie in de jaren tachtig is Tim de Wolf (60) kind aan huis bij oprichter en naamgever van de studio Gerard (Gé) Theo Bakker (1910 – 1989), die formeel Geluids Technisch Bureau als verklaring van het acroniem voert. “Ik moest in die tijd vaak in het Nationaal Archief in Den Haag zijn”, zegt Tim. “Als dat sloot, stak ik het Malieveld over naar de Jan van Nassaustraat, waar de studio toen gevestigd was, voor een borrel met Gé. Toen heb ik al de eerste lakplaten van hem gekregen.”
Tien weken luistertijd
En nu heeft hij het beheer over zo’n beetje alles wat van GTB resteert: in totaal tien weken luistertijd op tal van geluidsdragers: banden, handelsplaten, lakplaten, glazen Simplexplaten en cassettebandjes. Er zijn ook filmopnamen en foto’s meegekomen, zoals ze op deze pagina’s zijn afgedrukt. In 2023 moet al dat materiaal zijn gedigitaliseerd, beschreven en toegankelijk zijn gemaakt voor publiek en onderzoekers via Muziekweb en het Haagse Gemeentearchief – al is het vanwege de rechten nog de vraag hoe breed de verspreiding zal kunnen zijn. Het wordt volgens Tim een spannende speurtocht, want lang niet al het materiaal is al beluisterd. “Er zullen zeker verrassingen zijn. Gé was bijvoorbeeld een zuinig man. Een lakplaat met een mislukte opname had natuurlijk nog een achterkant. Die kon worden gebruikt voor experimenten of opnames in huiselijke kring”. En onder die ‘mislukte’ opnames bevinden zich juweeltjes. Zo is er een met zanger Max Woiski, die midden in een opname stopt en ruzie maakt over akkoorden. “Waarom stop je?”, hoor je een van de musici zeggen. “Het ging niet goed”, antwoordt Max. De musicus: “Denk je dat iemand dat hoort?” Samen met de vele demo’s die bewaard zijn gebleven, moeten die ‘ongelukjes’ het ontstaansproces van muziek gaan weergeven en onderdeel worden van de geschiedschrijving van GTB. Want ook dat heeft Tim in de zin. Een groot aantal artiesten zal daarin figureren, vooral in de jazz, de ‘Hawaiiaanse’ muziek (die vooral rond de Tweede Oorlog populair was), kleinkunst en de Haagse beatmuziek. Er zitten ook curiosa tussen, zoals Nederlandse optredens van Marlène Dietrich en Edith Piaf. Gé Bakker verzorgde namelijk ook vaak de zaalversterking van concerten en liet dan ‘een bandje meelopen’ voor eigen gebruik.
Tim: “Bijzonder aan Gé was dat hij niet alleen uitblonk in het uitvinden en bouwen van opname-apparatuur, maar dat hij ook een groot muziekliefhebber was. Als er weer eens een jubileum van de studio moest worden gevierd, huurde hij gewoon het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen in Den Haag af. Hij liet daar de fine fleur van Nederland optreden. Daar moest je dan wel een kaartje voor kopen.”
GTB is zijn activiteiten begonnen in 1929. Vanaf 1932 komen er methodes op de markt om zelf platen op te nemen, met bijbehorende blanco dragers. Rond 1935 start Gé met het opnemen van geluid. “Gé weet zich door zijn inventiviteit al snel een positie te veroveren. Hij had ook een commercieel instinct. Op een verloren zondagmiddag, dat stel ik me ten minste zo voor, pakt hij de figuurzaag en modelleert hij zijn logo voor boven op de microfoon. Dat had hij natuurlijk uit Amerika, waar zenders als CBS en NBC dat ook deden.”
Geen dag te vroeg
De conservering van het GTB-materiaal zoals Tim die initieert, komt volgens hem geen dag te vroeg. “Veel dragers lopen op hun einde. Je ruikt hier en daar zo’n griezelige zure lucht. Vooral de glazen Simplexplaten gaan snel bladderen. Gelukkig was Gé zelf ook een goed conservator en heeft hij kopieën gemaakt als hij doorkreeg dat de dragers niet het eeuwige leven hadden.” Behalve het digitaliseren van geluidsopnames wil Tim ook de oorspronkelijke drager behouden. Waarom? “Er kan een moment komen waarop je die wilt onderzoeken, bijvoorbeeld om te kijken naar het productieproces of om een matrijsnummer te zoeken.”
Tim de Wolf is geen nieuwkomer op dit terrein. Zo is hij in 1994 mede-oprichter van de Stichting Geschiedenis Geluidsregistratie, die als rechtspersoon voor de GTB-ontsluiting functioneert. Voor zijn conserveringswerk ontving Tim in 2007 de Muziekprijs van het Prins Bernhard Cultuurfonds, een van de beoogde subsidieverstrekkers. Ook was hij betrokken bij het conserveren van 630 historisch waardevolle banden van Radio Hoyer op Curaçao, die deels onder water hadden gestaan. En hij runt het Bureau voor Audio Archeologie.
Van de voor het project begrote 70.000 euro is 35.000 toegezegd door het Prins Bernhard Cultuurfonds. Het Mondriaan Fonds heeft een aanvraag afgewezen, maar Tim zal een tweede poging ondernemen in gewijzigde opzet. Op de aanvraag bij de Stichting Gansoord heeft Tim nog geen reactie ontvangen.
Beschikt u over GTB-materiaal?
Eind jaren zeventig heeft GTB zijn activiteiten gestaakt, nadat Gé’s zoon Erik als opvolger lange tijd ook veel popmusici voor opnames wist te interesseren. Het archief is daarna deels in andere handen gekomen, zoals bij Peter Koelewijn en via een opkoper bij particulieren, maar is nu grotendeels compleet. Een ‘Haags’ deel huist in het Haagse Gemeentearchief.
Mocht u als lezer echter beschikken over bijzonder materiaal of kennis van GTB, mail Tim dan via tdewolf@ziggo.nl. Om zijn project op te zetten heeft Tim de Wolf een omvangrijk comité van aanbeveling samengesteld, met onder anderen Roland Vonk, radiomaker en medemuziek-archeoloog te Rotterdam, die in het projectplan over dit project zegt: “Conservering, digitalisering en ontsluiting lijkt me niet minder dan een daad van beschaving”
Highlights opnamen GTB Studio
Kilima Hawaiians, Lou Bandy, Willy Derby, Toon Hermans, Wim Ibo, Wim Kan, Paul van Vliet, Marlène Dietrich, Edith Piaf, Pia Beck, John de Mol, Charlie Nederpelt, The Ramblers, Count Basie, Dutch Swing College Band, Ella Fitzgerald, Benny Goodman, Boyd Bachman, Metropole Orkest, Glenn Miller Orchestra, Lee Towers, Martine Bijl, Eddy Christiani, Winston Churchill, Joseph Luns, Golden Earring, Hu and the Hilltops, Rob de Nijs, Sandy Coast, Bonnie St. Clair, Wally Tax, The Tielman Brothers, Wim Sonneveld, Albert West, Max Woiski jr. Van veel andere artiesten hebben de labels alle opnames gekregen. Op basis van het archief zijn recentelijk platen en cd’s uitgegeven met Count Basie (bij Doctor Jazz) en Haagse beat (Diggin’ In The Goldmine bij Centertainment).
