Valt er in Nederland wellicht een parallel te trekken met de stijgende afzet van vinyl grammofoonplaten of is er slechts sprake van een korte, nostalgische opleving van de nichemarkt voor bandjes? Bekend feit is wel, dat de kringloopwinkels in Nederland bedolven worden onder afgedankte compact discs (CD). Kennelijk voldoet het glimmende schijfje in het digitale tijdperk niet (meer) aan de beleving van de gebruiker.
In 1963 werd deze nieuwe analoge geluidsdrager internationaal geïntroduceerd door de firma Philips. De consument had de keuze tussen onbespeelde en voorbespeelde compact cassettes. De voorbespeelde muziekcassette werd in de fonografie gezien als mogelijke vervanger/opvolger van de vinyl grammofoonplaat. De gestandaardiseerde cassetteband was half zo breed als de traditionele magneettape voor bandrecorders.
Het duurde echter geruime tijd voordat deze handzame cassette als volwaardige geluidsdrager werd gezien. Intussen verbeterden de fabrikanten de kwaliteit, bijvoorbeeld door stereo of de toevoeging van Dolby-ruisonderdrukking. Met een cassettebandje bestond tevens de mogelijkheid om eigen muziekopnamen te maken. Net als bij de opneembare CD kon de luisteraar de zelfgekozen volgorde van de nummers bepalen. Een van de eerste mobiele toepassingen was die van de autoradio met ingebouwde cassette- recorder. De volgende stap in de ontwikkeling was de introductie in 1979 van de walkman, een Japanse uitvinding (Sony) bestemd voor de jeugd. Het beluisteren gebeurde via een kop- of oortelefoontje. In ongeveer dertig jaar heeft Sony 200 miljoen walkmans verkocht.
Uitvoeringen
Deze geluidsdrager, de compact cassette, gevat in een kunststof behuizing, was in verschillende kwaliteiten en prijsklassen verkrijgbaar. Het eerste type opnamemateriaal was ijzeroxide (ferro), later gevolgd door ferrochroom, chroomdioxide en metal. Bovendien werden verschillende speelduurmogelijkheden aangeboden, zoals 30, 60, 90 en 120 minuten. Voorbespeelde stereo- muziekcassettes waren herkenbaar aan een sterretje op de rugtitel. Om problemen, zoals wissen van de opnamen te voorkomen, kon aan de rugzijde van de kunststof behuizing een palletje worden verwijderd.
Bekende merken: Maxell, Philips, Sony, TDK. Een cassettebandje aanschaffen behoort tot de mogelijkheden; afspelen ervan wordt moeilijker. Tweedehandse – niet gereviseerde apparatuur – is veelal ondeugdelijk vanwege de gebrekkige kwaliteit. Rubberen riempjes, bedoeld voor de aandrijving, zijn in de loop der jaren namelijk uitgelubberd of deels vergaan. Wil je als argeloze cassetteliefhebber niet het risico lopen op de bekende spaghettivorming van opgehoopt bandmateriaal, dan dien je gereviseerde retro-apparatuur aan te schaffen of een nieuwe te kopen. TEAC is de eerste fabrikant die onlangs weer twee cassettedecks heeft uitgebracht.
Neergang en herleving?
Wat de wasrol was voor de luisteraars rond de eeuwwisseling aan het begin van de 20ste eeuw, de bakelieten grammofoonplaat voor de Tweede Wereldoorlog, de magneettape voor de jaren vijftig en de vinylplaat voor de jaren zestig/zeventig, zo stond de cassetteband synoniem voor de jaren tachtig. Maar zoals vrijwel alle technologische toepassingen werd ook deze geluidsdrager ingehaald, in dit geval door de beschrijfbare compact disc (CD). In 1988 introduceerde Philips de eerste digitale compact cassette (DCC), die geen succes werd omdat er gespoeld moest worden. Het dieptepunt in de verkoop lag in 2013, toen er slechts 4160 cassettebandjes werden verkocht.
Daarna is de stijgende lijn ingezet en heeft de Nederlandse producent De Bandjesfabriek er vorig jaar 21.045 afgezet. Een vervijfvoudiging in vijf jaar tijd! Sleutelfiguur achter de productie en afzet is Thomas Baur. Hij leidt een bedrijf in Lochem en is de enige producent in de Benelux. Zijn geheim: één enkele machine in de grootte van een forse koelkast verzorgt de nu nog bescheiden productie. De capaciteit kan bij een stijgende vraag gemakkelijk worden opgevoerd. Een vergelijking dringt zich overigens op. In 1998 nam Record Industry in Haarlem de Sony-platenpers en een deel van het personeel over. Inmiddels draait de firma op volle toeren en voorziet men de Europese markt. Vanwege de beperkte capaciteit is de wacht- en productietijd opgelopen.
Nieuwe allure?
Bekende artiesten en belangrijke platenlabels krijgen mondjesmaat weer belangstelling voor deze ‘oude’ geluidsdrager. Zo heeft de Nederlandse band Spinvis het debuutalbum op cassette uitgebracht. Met dit initiatief onderscheidt Spinvis zich van andere nationale muzikanten. Ook de Limburgse rockband De Wolff bracht vorig jaar een limited edition cassette uit. Deze tendens is ook in de Verenigde Staten zichtbaar. De verkoop van cassettes in het land van Uncle Sam steeg in 2017 met 35 procent! Zullen de hooggespannen verwachtingen bij producent, artiest en platenmaatschappijen de komende jaren bewaarheid worden? Dat is en blijft koffiedik kijken.
