Hans Knot blikt terug op de omroepstaking van 29 juni 1971. Dat maakte behoorlijk indruk op de jonge radio-historicus, die er aantekeningen en knipsels over bewaarde. Een reconstructie van die memorabele dag.
07:00 – Hilversum 2
De eerste prikactie was vlak na zeven uur in de ochtend. De NOS-radiotechnicus was door collega’s en een vakbondsbestuurder van Mercurius omgepraat en verhinderde dat het signaal vanuit de studio naar de zenders ging. Hierdoor was een deel van het nieuws en de dagelijkse ochtendgymnastiek niet te volgen. Op Hilversum I ging het programma gewoon verder.
Toen na de niet uitgezonden ochtendgymnastiek de AVRO het programma verder diende te verzorgen, nam deze omroep meteen maatregelen. De AVRO was wegens verbouwing niet actief vanuit via de eigen studio maar via die van de VARA. Daar staakte het omroeppersoneel, zodat de AVRO diende uit te wijken naar een geïmproviseerde studio. Een medewerker van het Radiojournaal, het nieuwsprogramma van de AVRO, gaf die morgen enige uitleg, waarna tot half acht grammofoonplaten werden uitgezonden, zonder verdere aankondiging. Daarna ging Hilversum 2 gewoon door met het programma tot half elf.
11:00 – Hilversum 3
Hilversum 3 kreeg ook te maken met prikacties. Direct na de aankondiging, om elf uur in ochtend, van VARA’s Een opvallend vrolijke visite werd het programma onderbroken met een mededeling dat ‘de visite’ pas om half twaalf kon beginnen. De stilte die toen intrad op Hilversum 3 werd na korte tijd gevuld met non-stop Duitstalige muziek.
De prikacties gingen uit van Mercurius, een bond voor de dienstverlenende sector waar een deel van het omroeppersoneel lid van was. De leden wensten een betere CAO. Woordvoerder en bestuurslid van de bedrijfsgroep radio en televisie binnen Mercurius was destijds Jan Nagel, tevens VARA-radiomaker. Hij kondigde aan dat zeker ook de televisieprogramma’s die dag hinder konden verwachten van de stakingsacties.
Ook het bestuur van de vakgroep radio en televisie van de vakbond Mercurius was in overleg om over verder te nemen stappen te praten. Er werden meer acties aangekondigd, het kon gaan om stakingen, prikacties en/of stiptheidsacties. Bij de AVRO inderhaast een stafvergadering gehouden om de gevolgen van de staking te bespreken en tevens vooruit te kijken naar de programmering van de komende dagen. De radio- en televisie-uitzendingen waren sterk afhankelijk van de NOS-technici, zij zaten – zoals eerder die ochtend duidelijk werd – op sleutelposities. Mochten zij massaal besluiten zich aan te sluiten bij de acties, dan zouden alle omroepen de dupe zijn.
22:30 – Nederland 2
Die avond waren er prikacties waardoor bijvoorbeeld AVRO’s Televizier niet op een normale manier kon worden uitgezonden. Wibo van der Linden, eindverantwoordelijke voor het programma, was not amused en wilde na afloop de toegestroomde dagbladjournalisten niet te woord staan. Hij ging met grote vaart vanaf het NOS-terrein richting de uitgang. NOS-nieuwslezer en journalist Joop van Zijl, samen met Nagel een van de bestuursleden van de bedrijfsgroep radio en televisie bij Mercurius, verklaarde: “Ik kan me die boosheid best voorstellen. Die mensen werken aan hun programma of film en dan gaat het plotseling niet door vanwege een prikactie. Ik heb zelf die middag in Den Haag allerlei interviews opgenomen, maar kon er niet eens voor instaan dat ze wel zouden worden uitgezonden.” Ook een KRO-uitzending, gepland vanuit Utrecht, kon geen doorgang vinden.
Het zag er die avond naar uit dat Mercurius wederom de CAO, die begin juli naar het loonbureau zou gaan, niet ging ondertekenen. Mercurius was destijds de enige van de drie actieve omroepbonden die de CAO niet accepteerde. De vakbond vertegenwoordigde meer dan de helft van het aantal omroepmedewerkers die lid van een vakbond waren. Het voornaamste punt, waarover Mercurius met de omroepleiding van mening bleef verschillen, was het onderscheid in werktijden voor radiotechnici. Ook wenste Mercurius een extra-vakantiedag voor de lager gesalarieerden, een hogere uitkering dan de toegezegde één procent, en een herziening van het zogenaamde ‘schnabbel- en interview’-artikel in de CAO-regeling voor de arbeids-onaangename uren. Al eerder op de dag kwam een commissie bijeen van omroepbestuurders die activiteiten gingen coördineren inzake de gewenste arbeidsvoorwaarden onder leiding van NOS-personeelscommissaris K. de Wilde.
Het omroeppersoneel dat daadwerkelijk aan de actie meedeed, zou daar overigens van de zijde van de omroepleiding geen nare gevolgen van ondervinden. Hoge omroepfunctionarissen hadden bij enkele betrokkenen bij de acties wel geïnformeerd of ze werkelijk lid waren van de bond Mercurius. Bij een bevestigend antwoord bemoeide de leiding zich er verder niet mee.
30 juni
De volgende dag was er in de ochtend weer een prikactie, daardoor kwam VARA’s Radio-weekblad om 09:10 te vervallen. Niet lang daarna vergaderde de NOS Raad van Beheer over de gewraakte punten uit de CAO. Dat was voor Mercurius reden om de acties voorlopig op te schortten.
De kranten schreven dat er tussen de 300 en 400 telefoontjes binnenkwamen bij de NOS waaruit weinig begrip sprak voor de stakende omroepmedewerkers. De meeste telefoontjes die bij de omroepverenigingen binnenkwamen, hadden betrekking op de vraag wanneer de gestoorde programma dan wél uitgezonden zouden worden.
1 juli
Op 1 juli werd het conflict na een urenlange vergadering opgelost. Mercurius en de omroepleiding werden het eens. De eerder genoemde K. de Wilde was daarbij de spil geweest. Mercurius kreeg de toezegging dat er opnieuw onderhandeld zou gaan worden over de knelpunten. En dat was voldoende voor de actievoerders. Jan Nagel liet aan het Algemeen Dagblad weten: “Mercurius zal de nieuwe CAO niet ondertekenen, maar we zullen hem ook niet langer ophouden, omdat dat niet in het belang van het omroeppersoneel is.”
Afbeelding: Jan Nagel (l) en Joop van Zijl (r) in Het Parool van 1 juli 1971. Bron: Delpher.nl
