Hij was de eerste Nederlander die een Emmy Award won, de belangrijkste internationale prijs in de tv-wereld: Jan Keja. Dat was in 1978, toen hij de prijs kreeg voor De Vlieg, een aflevering in de TROS-serie met verhalen uit de wereld van Guy de Maupassant. Uniek, maar erg veel opwinding veroorzaakte het niet. Jan is inmiddels bijna 85, en thuis staat nog steeds dat gouden beeldje dat hij indertijd in New York kreeg uit handen van actrice Lyn Redgrave.
Jan Keja, geboren in 1937, was aanvankelijk werkzaam als zelfstandig mode- en reclamefotograaf. In 1966 werd hij door TROS-directeur Joop Landré aangetrokken en volgde de regiecursus van de NTS in het opleidingsinstituut Santbergen.
Zijn eindexamen werd door Gijs Stappershoef afgenomen. Als regisseur maakte hij zijn debuut in 1967 met het door hemzelf geschreven televisiedrama De Pianostemmer. Later zou de talentvolle regisseur toegeven, dat “het angstige stapjes waren op de weg der dramaregie”. Daarna volgde zijn benoeming tot hoofd jeugdzaken en aansluitend hoofd drama van de TROS. In die hoedanigheid regisseerde hij o.a. bewerkingen van verhalen van Tsjechov en Roald Dahl.
TV-drama op locatie
In 1976 maakte de TROS een begin met het omwerken van de korte verhalen van de Franse schrijver Guy de Maupassant. De eerste aflevering werd door Massimo Götz geregisseerd, alle andere afleveringen door Jan Keja. Eén van de afleveringen, genaamd De Vlieg, naar een scenario van Anton Quintana, zou internationaal bekroond worden.
Voor de titelrol trok Keja de 26-jarige Teuntje de Klerk aan, verbonden aan Zuidelijk Toneel Globe. Later zou deze actrice nog op het tv-scherm verschijnen in Hollands glorie, Kant aan mijn broek, Willem van Oranje en Vrouwenvleugel. Van de vijf mannelijke tegenspelers in De Vlieg was die van Derek de Lint de meest bekende. De productie werd verzorgd door Nel de Clercq; het decor was in handen van Richard Heidentrijk en Irene Uneputty was de regie-assistente. Als locatie viel de keuze op het Zuid-Limburgse Elsloo, gelegen aan de Maas. Volgens Keja vertoonde dit dorp de meeste gelijkenis met het vroegere Argenteuil uit Maupassants verhalen.
Anton Quintana bewerkte het verhaal. De vertelling ging over vijf jonge mannen. Tijdens hun vakantie nam één van hen een vrouw mee en ook de rest raakte in de ban van haar charmes. De uitzending was op 15 november 1977.
Emmy Award
Het resultaat werd door de TROS ingezonden voor de Emmy Award. Van de 61 ingezonden programma’s werd door de internationale jury Keja’s productie met goud gehonoreerd in de categorie ‘fiction’. Keja ontving in New York uit de handen van actrice Lyn Redgrave de onderscheiding. Het was de eerste keer in de geschiedenis van de Nederlandse televisie dat een productie uit ons land deze trofee bemachtigde. Het beeldje stelt een gevleugelde vrouw voor, met een uitvergroot atoom in haar opgeheven handen. De TROS verkocht door deze prijs onder andere drie afleveringen aan het Amerikaanse Public Broadcasting Service. Vele andere geïnteresseerde partijen zouden volgen. In totaal toonden 25 landen belangstelling.
Overigens was de omroep drie jaar eerder al dichtbij een Emmy geweest. Eveneens een verhaal van De Maupassant en wederom geregisseerd door Keja. Toen kwam De Verrassing niet verder dan een nominatie. Later zouden meerdere Nederlandse producties met een Emmy bekroond worden. Bijvoorbeeld een special rond cabaretier Hans Liberg of de reportage van Peter R. de Vries over de verdwijning van Natalee Holloway. Ondanks het internationale succes en de lovende recensies in dagbladen bleef de aandacht voor Keja’s prestatie beperkt. Typerend was de terugkomst van Keja in Nederland. Op Schiphol stond slechts één journalist, namelijk iemand van De Telegraaf. Was de geringe interesse wellicht gelegen in het feit, dat de TROS, als grootste familie van Nederland, de zendgemachtigde was?
Decamerone
Twee jaar na de internationale erkenning besloot Keja om zich geheel op regisseren te concentreren. Als plaatsvervanger werd Ted Mooren naar voren geschoven. Aangespoord door het Emmy-succes besloot Keja meerdere dramaproducties te maken. Daaronder Lessen in Liefde met verhalen uit Decamerone. Maar van de twaalf afl everingen werden er maar zes gerealiseerd: te duur. In 1979 stelde hij zijn functie hoofd drama ter beschikking. Warry van Kampen, een van Nederlands omroeppioniers, zag de kwaliteiten van Keja om hem naast John van de Rest en Willy van Hemert voor de KRO in te zetten. Daar regisseerde hij o.a. Titaantjes, de jeugdserie Dubbelspion en tv-musical Fien. Maar ook bij diverse andere omroepen maakte hij een veelheid aan heel diverse programma’s. Kortom, een veelzijdig regisseur, die nog steeds uitkijkt op dat gouden beeld voor De Vlieg.
Foto: Werkopname Jan Keja regisseert De Vlieg. Bron: Beeld & Geluid
