Onze rijke televisie-historie zit vol met herinneringen aan programma’s en populaire tv-personalities, maar de technici en medewerkers die alle uitzendingen mogelijk maakten, worden nauwelijks belicht. Een van die technische pioniers van het eerste uur, Rik Brugman, is onlangs overleden op 92-jarige leeftijd.
Als oudste van zes (!) zonen van poppenspeler Bert Brugman was hij minder geboeid door diens marionettentheater, maar Rik had andere interesses en studeerde radiotechniek in Hilversum en werkte enige tijd o.a. bij de NSF. Rik vervulde zijn dienstplicht en werd gestuurd naar Nederlands-Indië, waar hij zijn kennis goed kon benutten als commandant van het radiostation Bandoeng, maar toen de politieke onrust te hevig werd, keerde Rik veilig per boot terug naar Nederland, en kwam thuis op een ijzige januaridag.
Intussen traden zijn ouders en broer Joost op met hun poppen bij Philips Experimentele Televisie in Eindhoven waar tientallen lokale tv-bezitters van genoten, maar Anton Philips zorgde ervoor dat héél Nederland tv kon kijken vanaf 2 oktober 1951 en overleed helaas vijf dagen later… Op 9 oktober 1951 speelde Rik in Bussum mee met de allereerste landelijke televisie-uitzending van de VARA, een satirisch poppenspel de Cameraatjes, ook geschreven door Willy van Hemert en geregisseerd door Erik de Vries.
Rik raakte direct gefascineerd door dit nieuwe medium en solliciteerde brutaalweg bij de experimentele NTS, die bestond uit enkele Philipstechneuten en NRU-mensen, alwaar hij als éérste medewerker werd aangenomen in 1952. Hij startte als video-schakeltechnicus de camera’s die de regisseur had gekozen, maar wierp zich al snel op andere technische problemen die zich voordeden in deze pionierstijd, waar de hoeveelheid uitzendingen en medewerkers gestaag groeide.
Dankzij zijn honger naar kennis en nieuwe ontwikkelingen, klom hij al snel op naar belangrijke functies en nam initiatieven tot diverse verbeteringen, zoals de inrichting van nieuwe studio’s, reportagewagens en verlichtingsapparatuur. Als chef Beeldtechniek werd Rik verantwoordelijk voor de kwaliteit van alle tv-beelden, zoals door de keuze van de juiste verlichting in de stadions, waarvoor hij deskundige adviezen gaf. Hij testte nieuwe camera’s en ontwierp de ENG-units, waarmee met één enkele camera en recorder snelle reportages in het land mogelijk werden, waarbij later ook beelden via een straalverbinding konden worden doorgestuurd.
Zijn ervaring en inzicht werden verruimd, doordat hij als staflid namens de NOS deelnam aan symposia in diverse landen van de wereld, zoals Japan, Korea, Las Vegas, Montreux, London en Brussel (startplaats van de Eurovisie) en waar men zich vooral bezighield met de technische normen en regels wereldwijd. Rik werd zodoende een vraagbaak voor menig regisseur die de mogelijkheden in studio, reportage, editing of producties wilde toepassen voor hun specifieke programma’s.
Tussen de bedrijven door maakte hij alle geluidsopnames van de populaire KRO-kinderserie van Dappere Dodo, waarbij zijn familie de stemmen deed. Om personeel te besparen, ontwikkelde hij studio-apparatuur met op afstand bedienbare camera’s bij het Journaal, studio Den Haag en Tweede Kamer, zodat met weinig menskracht live uitzendingen mogelijk werden. In de loop der jaren heeft hij vele technici, belichters, video-editors en collega’s aangenomen c.q. opgeleid en zat tevens in diverse overleg-commissies.
Door vele medewerkers binnen de omroep werd Rik geprezen voor zijn ervaring en inzet, wat tot uiting kwam toen hij na 36 jaar trouwe dienst tijdens een feestelijke bijeenkomst in een van “zijn” studio’s gehuldigd werd en in 1989 met een welverdiend pensioen ging.
Maar Rik kon nog lang niet stilzitten en werd een trouwe vrijwilliger bij het Omroepmuseum, waar hij enkele jaren oude apparatuur conserveerde. Daarnaast was hij fervent wandelaar/fietser en werd even voorzitter van een tafeltennisclub, was actief bestuurslid van de skivereniging en hield samen met zijn vrouw van mooie verre reizen.
Helaas werden deze activiteiten niet meer mogelijk toen zijn gezondheid sterk achteruitging, nadat zijn vrouw Willy in 2017 onverwacht overleed en Rik later werd opgenomen in een verpleeghuis in zijn geboortestad Amsterdam, waar hij omringd door zijn dierbaren liefdevol werd verzorgd tot aan zijn vredig einde op 3 juni 2021. Op 8 juni (de sterfdatum van zijn vrouw) hebben zijn vier dochters en familie in kleine kring definitief afscheid genomen van deze laatste omroep-pionier….
Dit in Memoriam is geschreven in dankbare herinnering door zijn jongste broer en oud NOS-collega Vincent Brugman
Foto: Rik Brugman, links in de ballonmand, aan het werk voor de eerste Eurovisie uitzending via een straalverbinding. Bron: omroepfoto.nl
