Spectaculair is het niet te noemen, de eerste uitzending van de NSF uit Hilversum in 1923. In diverse kranten staat tussen de nieuwsberichten een aankondiging. “De Nederlandschen Seintoestellenfabriek te Hilversum geeft a.s. Zaterdag, 21 Juli van 8.30—10 uur als proef een draadloos concert met een nieuw systeem telefoniezender. Gehoopt wordt daarmede muziek te verspreiden van goede kwaliteit; er zijn althans uitgebreide maatregelen genomen om dit te bereiken. Voor den zender zullen optreden den heeren Lommel, Mees, Mossel en Loeber van den Larenschen Jazzband, terwijl ook eenige zangnummers op het programma staan. Amateurs worden uitgenoodigd rapporten in te zenden, waarvoor eenige prijzen in het vooruitzicht zijn gesteld.”
Er wordt ook vermeld dat de heer Middeldraad uit IJmuiden zo aardig is zijn zenduren af te staan aan de NSF. De proefuitzending is een succes, als we afgaan op wat de media schrijven. In De Gooi- en Eemlander staat op 23 juli 1923 een enthousiast ooggetuigenverslag. “In een houten loods naast het gebouwencomplex der fabriek was een deel als zendkamertje gezellig ingericht. De wand was behangen met donkere kleeden ter voorkooming van een holle klank bij het uitzenden, terwijl een paar electrische lampen geel gekapt een intiem karakter gaven aan dit geïmproviseerde zendkamertje.” Het artikel zet wel een vraagteken als het schrijft duizenden(?) toehoorders. Er is een gedetailleerd verslag van het programma deze avond, dat plechtig afsluit met het Wilhelmus.
In de Radio Expres, het blad voor de radioamateurs, plaatst het bedrijf op 26 juli 1923 een advertentie. De NSF bedankt de talrijke amateurs die een luisterrapport stuurden. Het excuseert zich ervoor door hoeveelheid niet alle brieven te kunnen beantwoorden. Het lijkt erop dat de NSF de PR voor deze proefuitzendingen goed doordacht heeft. Op 22 juli stond er al een advertentie in de landelijke krant De Telegraaf. Met een poëtische tekst, “Nochtans werd de lucht die gij inademdet doortrild door die mysterieuze aethertrillingen der Draadloze Telefonie”, nodigt de advertentie de lezer uit om de muziek uit de lucht op te vangen met een kant en klare radio van NSF. De volgende proefuitzending is al op 1 augustus. Ook van deze uitzending doet De Gooi- en Eembode verslag. De krant meldt dat het de bedoeling is in augustus wekelijks op woensdagavond uit te zenden.
Begin van de omroep
Deze uitzendingen zijn het prille begin van de radio in Hilversum. Op zich is het uitzenden zelf in 1923 niet eens zo bijzonder. Er zijn meer zenders, zoals de al genoemde Middeldraad in IJmuiden en de PCGG van Idzerda zendt vanuit Den Haag al vanaf 1919 wekelijks uit. Er is ook aanbod vanuit het buitenland, waarvan programmagegevens in de Radio Expres staan. De eerste uitzending in Hilversum heeft achteraf gezien natuurlijk wél grote betekenis. De gebeurtenis op een bewolkte dag in juli 1923 legt de basis voor de omroepen die radio in Nederland tot een massamedium maken. In april 1924 ontstaat vanuit de NSF de Hilversumsche Draadlooze Omroep en in november 1924 wordt de NCRV opgericht. Hilversum groeit vanaf eind jaren twintig uit tot de mediastad.
Het is dus toch de moeite waard om stil te staan bij de uitzending van 21 juli 1923. Deze zomer staat in de bibliotheek Hilversum op de ’s-Gravelandseweg een kleine tentoonstelling van NSF-materiaal uit de depots van Beeld & Geluid. Op 12 juli vertellen Bas Agterberg en Rob de Bie over de geschiedenis van de NSF. Ed Plevier laat met een technische replica het geluid van de NSF-zender herleven op die avond.
