Vrijheid blijheid. Toen Nederland in mei 1945 was bevrijd van de Duitse onderdrukker barstten overal de feesten los. Nog nooit in de geschiedenis van Nederland werd er zo collectief gehost en gedronken, gevreeën en gezongen als toen. Een stroom van nieuwe liedjes was er nodig en die kwamen dan ook. De meeste zouden al snel weer zijn verdwenen en nu, heden ten dage kent niemand ze meer. A cigarette for Pappa, Holland kan niet sterven, Tommy song, Bij Hollands verrijzenis, plaatselijke hits, snel verdwenen. In Rotterdam bedacht iemand de ‘Stengun walk’, een dans met vreemde heupzwaaien.
In de collectie bladmuziek van de Stichting Omroep Muziek zitten veel van deze gelegenheidsliedjes. In grote trekken zijn er enkele thema’s in te ontdekken. Vaderland bijvoorbeeld bewierookt de Nederlandse strijdlust, van de Tachtigjarige Oorlog tot en met de Tweede Wereldoorlog: we strijden door de eeuwen heen voor de vrijheid en het vaderland. De muziek was van Louis Noiret (die eigenlijk Louis Schwarz heette), de tekst van Jack Bess. Het omslag toont een soort middeleeuwse ridderfiguur, die de martiale geest zal symboliseren, getekend door illustrator Jacob Jansma, die ook affiches ontwierp en landschappen schilderde.
Na de strijd is de Bevrijding aangebroken. Als voorbeeld hier twee nummers: Nêêrlands bevrijding en Holland is weer vrij. Het eerstgenoemde liedje is van de hand van Cor Huisman en benadrukt het gevoel van trots op Nederland: “Waai! Driekleur, waai!” Holland is weer vrij ademt dezelfde sfeer: “Holland met je blanke meeuwen, En je schaterende duin”. Het is gecomponeerd door Hugo de Groot, de tekst is geschreven door Willem van Iependaal, een pseudoniem van de schrijver Willem van der Kulk die succes had met zijn romans Polletje Piekhaar en Lord Zeepsop. De omslagen van beide nummers zijn niet gesigneerd, maar ze zijn allebei in een sobere stijl gemaakt. Nêêrlands bevrijding is in oranje-wit-blauw gehouden en toont een gestileerd danspaar en een man met een klok. Het omslag van Holland is weer vrij is nog eenvoudiger, een Nederlandse leeuw, ook oranje-wit-blauw.
De Geallieerden worden hartelijk onthaald. In Da-ág, Da-ág, Da-ág leren ze een enkele Nederlands woord: Hello is Da-ág. Muziek en tekst zijn van Jack Bulterman, de maker van de tekening van een Canadese soldaat is onbekend. Soms gaat de begroeting over in liefde: Trees heeft een Canadees, met muziek van Albert de Booy en tekst van Lou de Groot, die ook tekende voor het omslagontwerp. Of Trees bij haar Canadees is gebleven, weten we niet, maar de meeste Canadezen gingen toch weer naar huis. Little girl in Holland gaat over zo’n afscheid. Het is gemaakt door Toon Hermans, het omslag is niet gesigneerd.
Intussen werd er ook afgerekend met landgenoten, die in de bezettingsjaren ‘fout’ waren geweest of daarvan werden verdacht. Het satirisch bedoelde Ben je al gezuiverd? van Ar Colijn steekt er de draak mee. “We leven in een zuiv’ren tijd, eenieder is besmet, Met een raszuiv’ren zuiveringsbacil.” Wie de tekening van Sherlock Holmes op de voorkant heeft gemaakt, is onbekend.
Uiteindelijk wordt alles weer normaal, we kunnen zelfs weer gewoon naar het strand, zoals Toon Hermans bezingt in We gaan weer net zoals we vroeger gingen, naar Scheveningen. Maar de herinnering aan de oorlog is nog vers: “Waar eens ’n mof op schildwacht stond bij ’n zwarte kameraad”. Wie tekende voor het omslagontwerp is niet bekend.
Jan Jaap Kassies, Co de Kloet, Bas Nieuwenhuijsen
